Archive For The “Anı, Gözlem ve Alıntılar” Category
“Satrançta rakibinin amacını kim iyi sezebiliyorsa genellikle o kazanır. O halde bir oyuncu mantık ve hayal gücü yanında ruh biliminden de yararlanmak zorundadır. Karşımızdakinin karakterini anlayabilme yeteneği satrançta büyük üstünlük sağlar.”
Jose R. Capablanca
“Ben dikkatimin tümünü satranç tahtasına veririm. Rakibimin kişiliği beni ilgilendirmez; karşımda bir soyut kavram, bir otomat olsa ne fark eder?”
Wilhelm Steinitz
Tahtasız oyun; tahtaya bakmadan oynanan oyun demektir. Vaktiyle Araplar tarafından oyanan bu oyun tarzı geçen asırda büyük bir gelişmeye ulaşmıştır. P.Morphy tahtaya bakmadan simültane olarak (aynı zamanda ) sekiz, Zukertort on parti oynamışlardır. Bazı (tahtasız) simultane rekorları şöyledir.1902 Pillsbury 21,1919 Réti 24, 1924 Breyer 25, Aljehin oldukça kuvvetli partnörlere karşı +16-5=5 , 1929 Réti +20-2=7, Koltanowski 1933 yılında +20-0=10 !!,Najdorf +39-2=4 ve 1970 yılında 62 Janos Flesch 62 parti oynamıştır.
Futbol ile satrancın en büyük farklarından biri; futbolda oynayabilmek için rakibinizin hamlesini beklemek zorunda olmamanızdır. Ayrıca satrançta rakip çok sinirlenip kafanıza piyon fırlatmadıkça sakatlanma riskiniz yoktur. Satrancın ömür boyu oynanabilmesi ise en büyük avantajı tabi ki birçok kişinin başına geldiği gibi altı yaşındaki bir çocuğa yenilmeye, ne kadar taammül edilebilirse. Satrançta rakibinizle oyunu berabere sonuçlanması bakımından rahatça anlaşabileceğiniz halde, bu futbolda şike olarak değerlendirilir. Futbolda her pozisyona müdahele eden hakem yerine, satrançta ki hakemler daha çok yargıca benzetilebilir. Olumsuz tezahurat yönünden ise futbol hakemleri daha şansız heralde…
Bir ustanın birçok rakibe karşı aynı andaa oynaması. Buna ait bazı rekorlar şöyledir: 1922 Cleveland Capablanca 103 parti oynamıştır ve sadece biri berabirlikle sonuçlanmış, diğerlerini kazanarak erişilmesi aşağı yukarı imkansız bir rekora imza atmıştır.
1922 Montreal Marshall +126-8=21,1950 Sao Paulo Najdorf +226-10=14, 1949 San Fransisco Koltanowski +251-3=17, 1977 Den Haag’da Hollandalı usta Böhm 460 parti oynamış. Sonuç +390-21=49 Bu simultane 26 saat sürmüştür!
Kasparov Türkiye’ye gelip Çırağan Sarayı’nda 29 genç oyuncuyla karşılaşmıştır. Dünya şampiyonu 28 maçı kazanırken, Tamer Karatekin beraberlik elde etmiştir. Karpov ise Umut Atakişi’ye simultane maçında kaybetmiştir.
Kasparov Dünya Satranç Şampiyonluğu maçına ilk defa 1985 yılında 22 yaşındayken çıktı. Dünya Şampiyonu olabilmek için gerek koşul bir tarafın altı maç kazanmasıydı. Karpov o zamanın dünya şampiyonuydu ve ünvan maçına oldukça hızlı başladı. İlk dokuz parti sonunda skor 5 1/2 : 2 1/2 oldu. Artık herkes Kasparov’un şansı kalmadığına inandığı zaman, Kasparov anladı ki şimdiye kadar uyguladığı oyun tarzı yanlıştı.
Maçlara yepyeni bir taktikle, beraberliklerin sayılmamasından da yararlanarak, kuvvetle direnmeye başladı. Kasparov genç olma avantajından yararlanmak istiyordu. Böylece satranç tarihinde eşi olmayan bir beraberlik serisi meydana geldi; 27. partiye kadar olan tüm partiler berabere bitti. Ancak 27. partiyi tekrar Karpov kazandı ve otoritelere göre artık Kasparov’un durumu ümitsizdi. Çünkü en ufak bir hata Kasparov’un sonu olacaktı ve Karpov artık sabırla o şansı bekliyordu. Ancak Kasparov’un taktiği işe yaramaya başlamıştı ve Karpov artık maçların başlangıcıda ki gibi oynayamıyordu. Buna rağmen 31. maçta üstün duruma geçmesi ve kazancı kaçırması onu kötü etkiledi. Çünkü 32. maçı kaybetti. Böylece rakibini 6:0 yenerek ‘psikolojik kompleks ‘ yaratma düşünceleri de suya düşmüş oluyordu. Bundan sonra beraberlik serileri 14 maç daha devam etti ve 47. ve 48. mçlarda Karpov ağır yenilgilere uğradı.
Ancak tam bu sırada FIDE (Satranç Federasyonu) araya girdi ve maçları iptal etti. Buna gerekçe olarak maçların 5 ay devam etmiş olmasına rağmen bitmemiş olmasını gösterdi. Heralde Karpov’un 15 kilo kaybedip hasteneye kaldırılmış olması da etkili olmuştur.
Bu ikilinin birbirine olan duygularınu anlatabilmek için, 1990 yılında yapılan bir röportajdan alıntı;
Der Spiegel:Bir restoranda sadece Kasparov çiftinin oturduğu masada iki boş koltuk bulunduğunu görürseniz, nasıl bir tavır takınırsınız?
Karpov:Günler boyu hiçbir şey yemeden durabilirim!
Satranç ve Aşk
Bir büyük filozofunda dediği gibi: ‘Hayat bir oyundur ve gerçek olan tek oyun hayattır.’
“Benim için, satranç hayattır ve her oyunda yeni bir hayat. Her satranç oyuncusu, ömürleri boyunca birçok hayat yaşamaktadırlar. Satranç oyuncuları aktörler gibidirler; bir gün Hamlet bir gün Romeo olurlar. Fakat aktörlerden farklı olarak bir senaryoya bağlı kalmak zorunda değildirler, onlar hem oyuncu hem yönetmendirler.
Böylece satranç metaforları ve imgeler gerçek hayatta yol gösterici olarak kullanılabilir. Örneğin bunların aşkta kullanıldığını düşünelim. Satranç oynayan güzel bir adam hakkında anlatılan bir hikayede: Adam, kızın dikkatini çekebilmek için yaptığı tüm uğraşlar boşa gider. Birgün kızın dikkatini çekebilmek için şöyle bir şeyler yazar: ‘Sen benim için d8’de ki vezir ve ben de d7 de ki piyonum!!’. Bundan sonra kızın kalbini kazanmış ve mutlu bir yaşam sürdürmüşler. ” Gufeld
Spasski – Fischer Rejkjavik, 1972 (Sicilya Açılışı, Zehirli Piyon Varyantı)
1.e4
Rakibi üç puan önde olduğundan Dünya Birincisi kazanç için oynamak zorunda. Dört puanlık fark ününün kaybı anlamına gelecektir. Sevdigi ve çok oynadığı için Fischer’in yapması kuvvetle muhtemel olan Sicilya Savunması Najdorf Varyantının zehirli piyon devamyoluna karşı oynamak ümidiyle Spasski 1.e4 açıyor.
1..c5
Fischer tereddüt etmeden meydan okumayı kabul ediyor.
2.Af3 d6 3.d4 cd4 4.Ad4 Af6 5.Ac3 a6 6.Fg5 e6 7.f4 Vb6 8.Vd2 Vb2
İki oyuncu da ilk on hamleyi çok hızlı oynadılar. Spasski 7.oyuna benzer bir durum elde etmeye çalışıyor. Bu oyunda Göteborg Gambiti’ni (8..Vb2) kabul ettikten sonra Fischer müthiş bir hücuma karşı koymak zorunda kalmıştı.
9.Ab3
Göteborg Gambiti’nin 1955’ten beri süregelen analizlerinin çoğu 9.Kb1 hamlesine dayanır. Oyundaki hamle az oynanmakla beraber eksik ere karşı beyazlara hücum sanşıyla birlikte gelişim üstünlüğü verir.
9..Va3
Teori burada 9..Ac6 gösteriyor. 10.Fd3 (10.a3 Aa5!) 10..Va3 11.0-0 Fe7 12.Kae1 +=; 10..d5? 11.Ff6 gf6 12.Aa4 Va3 13.Ab6 Ad4 14.Kb1! Va2 15.c3! +-; 13..Kb8 14.ed Ad4 15.Kb1 Va2 16.0-0 Ab3 17.Kb3 Fc5 18.Şh1 +-
10.Ff6
10.Fd3’ten daha iyi olan bu değişme şah kanadı erlerini de bozuyor. Spasski buraya kadar 7 dakika harcamıştır. Bu da bir ev hazırlığının varlığını gösteriyor.
10..gf6 11.Fe2
10.Ff6 fikrinin tamamlayıcısı. Beyazlar Fh5, 0-0, Şh1 ve f5 ile tehdit ediyorlar.
11..h5
Mat hücumu planını engellemek için siyahlar h5’i işgal etmek zorundadır. Fakat sadece vezir oyun içinde, o da a3’te.
12.0-0 Ac6 13.Şh1 Fd7 14.Ab1!
Spasski’nin 17 dakika düşündükten sonra atı eski yerine oynaması Fischer’i alt üst ediyor. Şimdi siyah vezir gerçekten bir örümcek ağına giriyor.
14..Vb4
14..Va4 15.a3 Ve4 16.Fd3 Va4 (Vd5) 17.Ac3 +-; 15..Ab8 16.Ac3 Vc6 17.f5 ten sonra siyahin durumu ümitsizdir. 14..Vb2 15.a3 f5 16.Ac3 Fg7 17.e5!, 18.Aa4, 19.Ka2 +-
15.Ve3!
b6 karesini ve 15..d5’i kontrol ediyor.
15..d5
15 dakika düşündükten sonra Fischer 1 er vermeyi kabul ediyor.
16.ed Ae7 17.c4! Af5
18..ed 18.Ac3!
18.Vd3 h4
18..ed ile başlayan yollar Şahın bulunduğu esnada -e- dikeyini açtığından siyahlar ümitsiz bir denemeye giriyorlar. 19..Ag3 20.hg hg 21.Şg1 Fc5
19.Fg4 Ad6
19..0-0-0 20.a3 Vb6 21.Ac3, Kab1. Oyundaki hamle ise veziri yeniden hücresine tıkıyor.
20.A1d2 f5 21.a3 Vb6 22.c5 Vb5 23.Vc3!
Kh8 ve a4
23..fg 24.a4 h3 25.ab hg
Bir gezintinin hazin sonu: Vd8-b6-b2-a3-b4-b6-b5
26.Şg2 Kh3 27.Vf6 Af5 28.c6 Fc8 29.de fe 30.Kfe1 Fe7 31.Ke6 1-0
[Analiz: Le Monde’den Claude Lemoine]
İnsanlar hata yapabilir. Dünya Birincileri de insandır. Öyle ise onlar da hata yapabilir. Ama bir Dünya Birincisi 14 hamlede terketmeli mi? Yıl 1964 Moskova. Beyaz Liberzon, Siyah Petrosjan: 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Ac3 Fb4 4.e5 Ae7 5.a3 Fc3 6.bc3 c5 7.Vg4 Ag6 8.h4 h5 9.Vg3 Va5 10.Fd2 Ac6 11.Fd3 Ace7 12.dc5 Vc5 13.Af3 Fd7 14.0-0 Fb5? (Siyahın durumu parlak değil. Beyazın girişken filinden kurtulmak için yapılmış bu hamlenin bir gaf olduğunu da Beyaz hemen kanıtlıyor.) 15.Fe3! 1-0
Hemen terk, belki de gerekmezdi: 15..Vc6 16.Ad4 ile bir alet kaybediyorsa da, 15.d4 ve bir süre daha dayanabilirdi. Fakat Petrosjan serinkanlılığını kaybederek terketti.
1894-1921 yılları Dünya Satranç Birincisi Dr. Emanuel Lasker sadece bir satranççı değildi. Felsefi eserler sahibi ve ünlü bir matematikçiydi. Ve birçok alimler gibi o da dalgındı.
Günün birinde Paris’e gitti. Londra’daki bir arkadaşının tavsiye ettiği pansiyonu buldu. Bavulunu bıraktığı gibi soluğu dünyaca ünlü «Café de la Regence» da aldı. Gece geç vakit çıktığında yazılı adresi pansiyonda unuttuğunu farketti. Adresi hemen bildirmesi için Londra’daki arkadaşına telaş içinde telgraf çekti. Ancak; bir hata yaptı. Cevabın gönderileceği adresi yazmayı unuttu.
Bunun üzerine sokak sokak aramaktan başka çaresi olmadığını anladı. Ve ertesi günü öğleye doğru pansiyonu buldu. Pansiyonun sahibesi tebessüm ederek «bir telgrafınız var» dedi.
Okudu: «Dr. Emanuel Lasker, Rue de la Tour 12, Paris. Adresiniz Rue de la Tour 12,Paris’tir.»
1867’de Paris’te yapılan fuar sırasında ziyaretçiler arasında 29 yaşında Simon Winawer adında Polonyalı bir tüccar da vardı. Winawer işlerini bitirdikten sonra Parisi yakından tanımaya karar verdi:
“Burada Dünya Birincisinin de katılacağı bir turnuva yapılacaktır.” Diye bir ilan görünce şaşırdı. Satrancı çok serverdi. Fakat turnuvası olduğunu yeni öğreniyordu. Yarışmacıların 50 frank giriş ücreti ödediklerini görünce hevesi yarıda kaldı. Önce tereddüt etti. Sonra da meraklandı.
Sonuçta turnuvaya katıldı ve ikinci geldi. Üçüncü kendisinden bir puan aşağıdaydı. Adı da Wilhelm Steinitz idi. O zamana kadar bu adı hiç duymamıştı. Bir yıldan beri Dünya Birincisi olduğunu bu turnuva sırasında öğrendi.
Winawer son turdaki şu oyunu kaybetmeseydi birinci bile olabilecekti:
Winawer – Kolisoh, Paris 1867
1.e4 c5 2.f4 e6 3.Af3 d5 4.Fb5 Fd7 5.Fd7 Ad7 6.Ed5 ed5 7.0-0 Fd6 8.Ac3 Ae7 9.d3 Af6 10.Şh1 a6 11.d4 Vc7 12.dc5 Fc5 13.Ae5 0-0 14.Kf3 Ae3 15.Ad3 Fa7 16.f5 d4 17.Ae2 Aed5 18.Aef4 Kfe8 19.Ad5 Ad5 20.Kg3 Ae3 21.Fe3 de3 22.Vg4 f6 23.Ve2 Ke4 24.Kf3 Kc4 25.Kc1 Va5 26.Kd1 Va2 27.Ab4 Kd1 28.Vd1 Kd4 29.Ve1 Kb4 0-1
Açılışta yapılan küçük bir hatadan bir dünya şampiyonu nasıl faydalanır? Bu sorunun karşılığını dünya şampiyonu olarak satranç tahtasının başında hayata veda eden Alekhine’den öğrenebiliriz:
Alekhine – Navarro, Madrid 1940
1.e4 c6 2.Ac3 d5 3.Af3 de4 4.Ae4 Ff5 5.Ag3 Fg6? 6.h4 h6 7.Ae5 Abd7 8.Ag6 Fg6 9.d4! e5 10.Vg4 Vf6 11.Fe3! Age7 12.Ae4! 1-0