Cesaret… Yaşamınızı her daim macera içinde geçen bir serüvene çevirir. Üstelik bir kez keyfine vardığınızda da kolay kolay geri dönemezsiniz. İsminiz tarihe altın harflerle bile kazınabilir.
Peki cesur bir oyuncu olmak nasıl bir şeydir? Cesur olmak insana neler katar? Bu soruya kısaca cevap vermeye çalışalım.
Cesaret size sürprizlerle dolu bir hayat sunar
Cesur olmak sizi herkesin gittiği yollardan farklı bir dünya içerisine sürükler. Güvenli olduğu bilinen yolların dışında, kendi açtığınız kapılar sayesinde karşınıza sürprizler çıkar. Bir bakmışsınız ki; kazancınız çok daha renkli ve yaşadıklarınız çok daha eğlenceli bir hal almış; cesaretiniz sayesinde, insanlara gösterecek bir çok oyun oynamışsınız.
Deneyimin değerini anlarsınız
Hayat koca bir deneyim alanıdır aslında. Bizler onu belirli kalıplara sokarak tüm renklerini soldururuz. Ancak cesur olduğunuzda herkesin deneyimleyemediği birçok şeyi deneyimleme şansınız olur. Bu da rakibinizle oynadığınız oyunun dolu dolu tadına vararak keyfini çıkarmanız anlamına gelir. Sonucun ne olduğunun değil, ne tür deneyimler kazandığınızın önemi vardır.
Özgürleşirsiniz
Cesur hamlelerin öncesinde yaşanılan duygu korkudur. Bu korkuyu aşabilmek sizi cesur bir satranççı yapar. Sınırı geçtikten sonra ise korkularla yüzleşmenin aslında hiç de zor olmadığının farkına varırsınız. Bundan sonra dünyanın en özgür insanı siz olursunuz… Çünkü, artık hiçbir şey sizi korkutamaz.
Etrafınıza ilham veren biri haline gelirsiniz
“Tarih sadece cesurları yazar.” Cümlesi son derece doğru bir cümledir. Çünkü sizin cesaretiniz bir süre sonra dilden dile dolanmaya başlar ve etrafınızdaki ve hatta sizin tanımadığınız insanları etkiler. İnsanlığa yapabileceğiniz en büyük iyilik cesur olmaktır.
Korkutucu bir rakip haline gelirsiniz
Rakipleriniz oyun sırasında, sizin yapabileceklerinizin sınırını tahmin edemez. Bu da sizin tahmin edilemez oyun tarzınıza uyum sağlayamayacağı için bocalayacağı anlamına gelir. Kontrolü elinde tutamayan rakibiniz ister istemez oyun süresince korku içinde kalacaktır.
Cesaret edemediğimiz için kimbilir ne fırsatlar kaçırdığınızı düşündünüz mü? Öyleyse cesur oynamayı öğrenme zamanı!
Cesur oynarken başarıyı elde etmenin yolu nedir? Sürekli değişen bir strateji içinde bulunmamanız gerekir. Bu hiç bir stratejiye sahip olmadığınız anlamına gelir. Tabii bunu yaparken istikrar ve esneklik arasındaki çizgiyi çok iyi bir şekilde ayırt ediyor olmanız gerekir. Değişimin kaçınılmaz olduğu durumda açık fikirli olmanız gerekir. Fakat bu durumun dışında stratejinizdeki istikrardan ödün vermemelisiniz.
Örneğimizdeki oyun, savaş stratejinizde istikrarlı bir tavır içinde olmanın ne kadar da önemli olduğunu bizlere gösteriyor.
Anand’ın olağanüstü bir performans gösterdiği yadsınamaz, ancak oyun 22. hamleye geldiğinde cesareti bir kenara bırakıp konumunu geliştirmeye çalıştı ve bunu yaparken de tereddüt etmeye başladı. Bu durum onun yarattığı “ya hep ya hiç” stratejisiyle uyuşmuyordu. Oyun stratejisi kişisel tarzıyla çatışma yaşadığından ötürü bocaladı ve rakibine kazanması için gereken imkanı vermiş oldu. Buradan çıkarmamız gereken ders sürekli değişen bir strateji, hiç strateji olmamasından farksızdır.
Hepimiz istikrar ve esneklik arasındaki ince çizgide dengeli bir şekilde yürümeliyiz. İyi bir oyuncu oyun içerisindeki stratejisine inanmalı ve onu sürdürecek cesarete sahip olmalıdır. Tabiî ki bir değişiklik gerektiğinde bunu anlayacak kadar açık fikirli de olmalıdır.
Haydi ne duruyorsun? Hiç zaman kaybetmeden özgürlüğünü ilan ederek cesur hamlelerini satranç tahtası üzerinde oynamaya bir an önce başla ve yaşadığın serüvenlerle insanlara ilham ve rakiplerine korku ver!
Satranç her ne kadar olimpik bir zeka sporu olsa da bu durum satrancın aynı zamanda bir sanat olduğu gerçeğini değiştirmez. Satrancı sadece spor olarak algılayan kitle satranca seyirci kazandırmak için hızlı ve kıvrak hareketler sergilenmesi gerektiği gibi bir düşünceyi savunurlar. Oyun temposunun hızlanması her ne kadar daha çok seyirci toplayacağı izlenimini yaratsa da bu durum asla satrancın düşünmeye dayalı olduğu gerçeğini değiştirmez. Düşünme süresi düştüğü sürece oyun kalitesinde de düşüş olacaktır ve izleyiciye beklediği gösteri asla sunulamayacaktır. Çünkü satranç izleyicisi klasik bir spor izleyicisi değildir. Satranç izleyicisi sanat izleyicisidir.
Peki satrançta izleyiciyi cezbeden sanatsal özellikler nedir?
İçerdiği fikirlerin akla kolay gelir türden olmaması
Birçok farklı katmanda algılanabilme özelliği olması ve değişik yorumlara açık olması
Hem sanatçı hem izleyici için yaratıcı algılama gerektirmesi
Bir beceri izlenimi vermesi
Kendini bilinç ve bilinçaltı arasında veya gerçek ve yanılsama arasında bir oyun olarak göstermesi
İçinde işlevsel amaç dışında bir fikir barındırması
Taşıdığı anlamın dışında, okunduğu, duyulduğu ve izlendiği yerde insanda ikinci bir anlam ve yorum yaratarak iz bırakır.
Elbette sanatsal özellikleri satrancın oyun formunda yani anlayacağımız dille masabaşı satrançta her zaman yakalamak mümkün değildir. Bununda elbette pek çok sebebi vardır. Spor, belirli ölçüde güç ve beceri gerektiren yarışmalı ve eğlenceli etkinlikler olarak tanımlanmaktadır. Oyuncular performanslarını sergilerken sadece sanatsal kaygılarla değil aynı zamanda sportif kaygılarla da hareket ederler ve ortaya tartışmasız bir şekilde çetin bir mücadele koymaya gayret ederler.
Bu nedenle izleyiciye oyunlarda olanları spor otoriteleri yani anlayacağınız dille, yazarlar ve sunucular aktarırlar. Bunu yaparlarken amaçları izleyiciyi eğlendirmek ve oyundaki sanatsal, eğitsel, sportif ve bilimsel noktalara dikkat çekmek ve antrenman materyali yaratmaktır.
Zeka oyunu ile zeka sporu arasındaki farkı yaratan temel noktada işte tam olarak budur ve bu özelliğin kaybedilmesi sportif özelliklerimizi de kaybetmemizi doğuracaktır. Elbette kimse yıldırım ya da hızlı satranç spor değildir diyemez. Ancak 3×3’lük Tic-Tac-Toe’da günümüzde henüz zeka sporu olarak kabul edilmemiştir; sadece zeka oyunudur. Satranç oyun formunda, çözümleme formunda, kurgulama formunda, yazışmalı satranç formunda, free style formunda vb. pek çok branşa sahip olduğu, sanatsal, bilimsel, sportif, kültürel ve entellektüel içeriğe sahip olduğu için olimpik bir zeka sporudur. Bu nedenle zeka sporlarında izleyicinin arayışı hareket değil içeriktir. Nitekim oyunlar ve konumlar genelde antrenman ve eğitim materyali olarak kullanılır.
Burada anlatmak istediğimiz düşünce “yıldırım ve hızlı satranç partilerinin izlenilebilirliği düşüktür” anlamında bir düşünce değildir. Elbette izlenilirliği vardır ama seyircinin arayışı da gözardı edilmemelidir. Otorite olmak sanatsal bir faaliyet olarak algılanmalıdır.
Yıldırım ve hızlı satranç turnuvaları daha büyük oyuncu kitlesini kapsamak ve organizasyon sayısını arttırmak gibi faydalara sahiptir. Organizasyon demek ödüllendirme demektir ki bu da çabanın maddi olarak oyuncuya dönmesidir. Bu nedenle elbette yıldırımın ve hızlı satrancın popülaritesinin artacağı gerçeği yadsınamaz. Buna karşın FIDE’deki ELO’ya dayalı zaman temposu kriterlerinin varlığını da unutmamalıyız. Bu kriterler şüphesiz bazı değerleri muhafaza etmek adına konmuştur.
Şimdi oyunlar hızlanınca ne tür kazalar açığa çıkabileceğine bir göz atalım.
İlk hamlelerdeki müthiş gösterinin hatalı bir hamleyle bir anda hezimete uğraması bence seyirci açısından hayal kırıklığına yol açıyor. Ancak Tartakower’in de dediği gibi “Hatalar tahtanın her yanında yapılmayı bekleniyorlar”. Rekabet sporun özünde var ve hatalar kabullenilmeli. Yıldırımın izlenilirliği olduğu reddedilemez ama izleyici olarak benim aradığım tam olarak bu değil. Benim seyirci olarak beklentim, 23…f4 ve 24…Axf2 gibi müthiş hamleler bulan siyahın gösterisini mükemmel bir şekilde tamamlamasını arzuluyorum. Çünkü olimpik zeka sporları sanattır ve ben bir sanat izliyorum.
Okuyucularımızın yakından tanıdığı genç satranç öğretmeni, kurgumat ve etüd konulu uluslararası bir çok yarışmada ödüller kazanan Umut Sayman Azerbaycan’da çifte ödül kazandı. İlk ödül Azerbaycan Satranç Federasyonu tarafından düzenlenen E.Yusupov 95. Anı Yarışması’ndan geldi. Sayman, bu yarışmaya gönderdiği yandaki kurgumat kompozisyonuyla 1. Şeref Ödülü kazandı.
(#2)
Çözümü:1. Kc3! Le Grand teması. Tehdit: 2.Ac2# Siyah şahın kaçış hamlesi olan1…Şd4’e karşı ise beyazlar2.Af5 ile matı gerçekleştirirler.
Sayman, Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesinin resmi yayın organı olan Olimpiya Dünyası gazetesinin 2015 yılında yayımladığı kompozisyonlar arasında yaptığı yarışmada Çok Hamleli Minyatürler klasmanındaki bir kompozisyonuyla (solda) Övgü Ödülü almayı başardı.
İzmir’in köklü satranç merkezi İSEM (İzmir Satranç Eğitim Merkezi) tarafından organize edilen ve sponsorluğunu MTS Uluslararası Taşımacılık ve Ticaret A.Ş. gerçekleştirmiş olduğu MTS Logistics 4th GM Chess Tournament’de Gürcü Büyükusta Levan Pantsulaia’nın Azeri Azer Abdullev’e karşı gerçekleştirmiş olduğu hücum oldukça büyüleyiciydi.
Siyah kalesinin tehditte olmasına aldırmadan rakip şahın piyon duvarını parçalamak maksadıyla ardı arkası kesilmeyen fedalar yapıyor. Kısıtlı imkanlarla gerçekleştirilen bu hücumda Beyaz taşların yeterli bir savunma gösterememiş olması ayrıca dikkat çekmektedir.
Oyunsonlarında Kale, şahın yardımıyla rakip şahı mat etmek için yeterli bir güce sahip olan güçlü bir taştır. Ancak savunan tarafta piyon olması bir anda önemli savunma imkanları verebilir.
Bu nedenle Kaleye karşı piyon finalleri daima keskin ve dinamik bir mizaçta devam eder. Genellikle bir tempo sonucu değiştirebilir.
Bu yüzden tipik metotların bilinmesinin doğru planların ve hamlelerin bulunması konusunda size çok büyük katkısı olacaktır.
1. Vezir terfisine izin vermek
Bazen piyonun vezire terfi edilmesi önlemez ancak bu her zaman dünyanın sonu geldiği anlamına gelmez. Piyon terfi etmeden şahları opozisyon durumuna getirerek terfi sonrasında kutu matı gerçekleştirmeyi denemelisiniz.
2. Köşeye kaçmak
Kalenin doğrusal hareketi bazen dezavantaj oluşturur ve siyaha bazen pat imkanı sağlar.
3. Yukarı kaçmak
Birinci metotta gördüğümüz gibi piyonu vezire terfi ettirmek bazen oyunu kaybetmemize yol açabilir. Bu tip durumlarda şahı son sıraya inerek kutu matı olmak yerine bazen beklenmedik bir şekilde şahı yukarı kaçmak oyunu kurtarmamızı sağlayabilir.
4. Ata terfi etme
Piyonun vezire terfi ettiği bazı durumların ölümcül sonuçlar içerdiğini görmüştük. Bazen hiç beklenmedik bir şekilde kaleden daha zayıf olan ata terfi etmek kalenin kazanamaması sağlar.
DİKKAT : Kale Piyonunda Bu Savunma Metodu Söz Konusu Değildir
5. Şahın kesilmesi
Köşe piyonunun 5. sırada olduğu durumlarda, şahın, piyonun terfi etmesine yardım etmesine mani olmak için 5. sırayı kontrol ederek piyonun yoluna tek başına devam etmesi sağlanır. Piyon 3.sıraya kadar ilerlediğinde ise kale hücumları sonrasında piyon düşer.
DİKKAT : Bu metotun gerçekleşebilmesi için Siyah piyonun 5. sıra veya daha gerisinde Beyaz piyonun 4. sıra ve daha gerisinde olması gerekir.
DİKKAT : Bu tekniğe karşı eğer şah piyonu savunmak için yeterli zaman bulamıyorsa işe yarar. Aksi takdirde rakip şah omuzlanarak Beraberlik sağlanır.
Wei, Lazaro’nun şahını aynı Mıknatıs matında olduğu için tahtanın bir ucundan diğer ucuna çekiyor. Ancak itiraf etmek gerekir ki Wei hücumu daha taşlı bir yolda çıplak ayaklarla yürüyerek gerçekleştiriyor. Wei’nin fedası hesaplanamaz bir konumda sadece iç güdülerine güvenen bir sanatçının eseridir.
Bu oyun bazıları tarafından Kasparov’un Topalov’a karşı kazandığı ölümsüz partiyi de anımsatmıştır. Tıpkı o partide de Topalov’un Şahı sonu belli olmayan bir maceraya yelken açıyordu.
Botvinnik’in Mıknatıs matı hakkında “Eğer Edward Lasker tüm hayatı boyunca sadece bu oyunu oynamış olsaydı bile bu, adının satranç tarihi sayfalarında yerini alması için yeterli olurdu.” demiştir. Bu söz hiç şüphesiz bugünde Wei için söyleniyor…
Çinli Büyükusta Wei Yi (solda), Kübalı Büyükusta Lazaro Bruzon Batista ile Çin oynanan 6.Hainan Danzhou turnuvasının ikinci turunda incelediğiniz oyunu oynuyorlar. (3 Temmuz 2015)
Çeşme Açık Turnuvası 3. defa satranç severlerle buluştu. Gelenekselleşen bu yarışmanın bu yıl ki konukları arasında Türkiye’nin kendisine uğur getirdiğine inanan Zdenko Kozul’da vardı. Kozul 2006 tarihinde Kuşadasında yapılan Avrupa bireysel satranç şampiyonasında 1.gelerek kariyerinin en önemli başarısını ülkemizde kazanmıştır.
Bu yıl Çeşme’deki oynadığı maçlar arasında büyüleyici bir teknik ile gerçekleştirdiği müthiş bir hücum var. Bu harika oyunu sizlerle paylaşmak istiyorum.
Amerikan satranç ustası Arthur W. Dake, Nisan 1937 tarihinde Milwaukee‘de gerçekleşmiş olduğu simultane gösteride inanılmaz bir şekilde kaybetmişti.
Dake mat olduktan sonra “Yüzüm kızardı mı? diye sorar.
Reuben Fine çok seyrek kaybeden bir oyuncudur. Yine de bir 1937 yılında gerçekleştirdiği bir simultane gösteri esnasında bir amatöre karşı çok çabuk kaybetti.
Fine, Siyahın kale fedasından sonra teslim olmak zorunda kalıyor.
Amerikan satranç ustası Arthur W. Dake, Nisan 1937 tarihinde Milwaukee‘de gerçekleşmiş olduğu simultane gösteride inanılmaz bir şekilde kaybetmişti.
Reuben Fine çok seyrek kaybeden bir oyuncudur. Yine de bir 1937 yılında gerçekleştirdiği bir simultane gösteri esnasında bir amatöre karşı çok çabuk kaybetti.