Hiç 1.e4 oynayıp İskandinav Savunması oynayan bir rakibinize karşı ne yapmanız gerektiğini düşündünüz mü? Teoride İskandinav Savunmasının yetersiz olduğu düşünülse de bir çok büyükusta, bu savunmayı repertuarına alarak başarı göstermiştir. Eğer siz de bu konuda sorun yaşamışsanız belki bir de GM Movsesian gibi bu açılışa karşı farklı bir perspektiften yaklaşabilirsiniz. Aşağıdaki oyunda Movsesian sadece açılış üstünlüğü elde etmekle kalmıyor, oyunu daima kendisinin yönlendireceği bir insiyatife ulaşıyor.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Movsesian, Sergei2651
Papaioannou, Ioannis2587
Bled ol (Men)11.1
6 Kasım 2002Bled
Analiz : Movsesian
1.e41…d52.exd52…Qxd53.Nf3 !?Bu hamle ile anayol 3.Nc3 hamlesiden sapılıyor. Beyazın ana fikri merkezde piyon yapısını d4-c4 olasılığını elde tutarak şah kanadını erkenden gelişmek. Ancak istisnai ve provoke edici durumlarda Nc3 gelişimini de elinde tutuyor.3…Bg4Erkenden vezir kanadını gelişerek beyazın merkezdeki oyununa cevap veren en mantıklı hamle.4.Be24…Nc65.d4Beyazın bu hamleyi oynayarak merkez mücadelesinde söz sahibi olması lazım, yoksa siyah kareleri ele geçiren siyah olacak.5…O-O-O5…Bxf36.Bxf36…Qxd47.Bxc6+ +−bu yüzden gelişerek d4 piyonuna baskıyı arttırıyor.6.Be36…e5Siyah hemen tepki verdi. Beyaz bunlara izin vermeli miydi diye düşünebilirsiniz ama Beyaz’ın da bir kozu var tabi ki…7.c4 !Vezir kaçtığı an d5… ile farklı piyon yapılarının olduğu asimetrik bir konum ortaya çıkıyor. Hem de ters kanatlarda rok yapılmış. Sizce de bu varyant incelenmeye değmez mi?7…Qa5+8.Bd2d5… sürebilmek için zorunlu.8…Bb49.d59…Bxf310.Bxf310…Nd411.Nc3Beyaz taş gelişerek …Nxf3 tehdidini savunuyor. 0-0 tan sonra a3-b4 ile ilk saldırıyı kendisi başlatmayı düşünüyor.11…Qc512.Be212. b3 değil çünkü beyaz a3 ve b4 sürmek istiyor.12…Nf613.O-O13…c613…Bxc314.Bxc3 ±beyaz a3 şahı sürmeden vezir kanadı saldırısına başlıyor.14.Bg5 ! ±14…Qa515.Bg4+15.Rc1güçlü bir alternatifti. Siyahın d4 teki güçlü atını beyaz fille değişmesi çok da tercih edilebilir değildi.15…Kb816.Rc116…h517.Bh317…Ne6Siyah …d5 i almadan önce tempo ile atı kaçmak istiyor, çünkü Bxc3 e bxc3 alınacağını biliyor. Ancak şimdi Beyazın bir sürprizi var.18.Qe2 !18…Nxg519.Qxe5+19…Qc720.Qxg5Beyaz piyonu kazandı. Siyah geri almak istiyorsa …d5 piyonuna yüklenmek zorunda. Ama bu sefer de vezir kanadı beyazın lehine açılmış oluyor.20…Bxc321.bxc321…cxd522.Qxg722…Ng423.g3Şimdi f7 piyonunun düşme ihtimalinden ötürü siyah c4 ü piyonla almak zorunda. Bundan sonra ise açık b dikeyi ve diagonale yerleşen beyaz fil, beyaza büyük avantaj veriyor.23…dxc424.Rb124…Ne525.Bg2 +−25…Nc626.Qf626…Rc827.Rb527…Rhe828.Rfb128…b629.h429…Re630.Qf330…Qe731.Rxh531…Rf632.Rf5Siyah terk eder. Çünkü zayıf c4 piyonuna dikkat etmek, uzun diagonali savunmak ve uzun dönemde h piyonu geçerine dikkat etmek gibi birden fazla yükü var.1–0
Günümüzde profesyonel satrancın 30. hatta 40. hamlelere kadar ilerlediği, hamle hamle varyant ezberlemenin önemli olduğu ve profesyonel satrançta oyun bilgisi kadar açılış bilgisinin de önemli olduğu bir sürecin içinde bulunuyoruz. Bu durumdan zaman zaman şikayetçi olsak da açılış repertuarımızı belirlerken esnek sistemler seçmek ve daha oyun basında iken kendi oyunumuzu oynamak mümkün. Aşağıdaki oyun da tam bu durumla ilgili. Eğer siz de bu durumdan şikayetçiyseniz umarım bu yazı sizlerin de aşırı teorik varyantlar yerine daha oyunun başında kendi oyununuzu oynayabileceğiniz esnek açılışlara yönelmeniz için bir önfikir sağlamış olur.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Reti, Richard
Capablanca, Jose Raul
Berlin Tageblatt
1928Berlin
Analiz : Basargan,Uguray
1.e41…e52.Nf32…Nc63.Bb53…a64.Ba44…d6Modern Steinitz savunması. Daha klasik olan 4…Nf6 hamlesi e5 piyonuna baskıyı, e4 piyonuna olan karşı oyunla yanıtlar ve beyaz, e4 piyonunu koruduktan sonra siyah, ilerde …0-0 ve …b5 hamleleriyle devam ederek ya Kapalı İspanyol ya da Marshall Savunmasına girilmiş olur. Teorik bilginin önemli olduğu bu açılıslar 30. hamlelere kadar ezbere bilgi gerektirebilir. Burda ise siyah …d6 hamlesi ile merkezdeki konum yapısını netleştiriyor. …b5 sürmeyerek beyazın vezir kanadında piyon zayıflığı oluşturmasını da engellemiş oluyor. Ayrıca bazı durumlarda 0-0 yerine 0-0-0 hamlesi de bu sayede mümkün olabilir. Merkezde duruma göre oyunu . ..f5 ile açma olasılığı da mevcut.5.c35…f5 !?Beyazın c3 ile merkezi ele geçirme planına hemen tepki veriyor. Oyun şimdi ilginç bir hal alıyor.6.d46…fxe47.Ng57…exd48.Nxe48…Nf69.Bg59…Be710.Qxd4 ?Bu hamle insiyatifi zorlamaya yönelik olsa da hata ve sonrasında cezalandırılıyor.Doğrusu10.Bxf6idi ve10…Bxf611.Qh5+11…g612.Qd512…Bd713.O-O13…Qe714.Nxf6+14…Qxf615.Re1+15…Ne716.Bxd7+16…Kxd717.Qxd4şeklinde gidebilirdi.10…b5 !Taş kazanma tehdidiyle oyunu zorluyor.11.Nxf6+11…gxf6Şimdi beyazın üç taşı da tehdit altında.12.Qd512…bxa413.Bh613.Qxc6+13…Bd714.Qf314…fxg515.Qh5+15…Kf816.Qh6+16…Kg8ve siyah, şah çekmelerden kurtulur.13…Qd7 !Bu hamle hem c6 atını koruyor, hem Qh5+ tehdidine siyah şah için d8 karesini ayırıyor hem de .. .Qe6+ tehdit ediyor.14.O-O14.Bg714…Qe6+15.Qxe615…Bxe616.Bxh816…Kf7 −+14.Qh5+14…Kd815.Bg715…Rg816.Qxh716…Qe6+17.Kf117…Qf7 −+varyantları da iş görmezdi.14…Bb715.Bg715…O-O-OSiyah tam zamanında kazandığı taşı geri vererek gelişimini tamamlıyor ve karşı saldırıya başlıyor.16.Bxh816…Ne517.Qd117.Qa517…Rg818.f318…Qh3 −+var.17…Bf3 !18.gxf318.Qc218…Qg4 −+var.18…Qh3Siyah hem …Rg8+ hem de …Nxf3+ tehdit ediyor. Beyaz terk eder.0–1
Bu ayki köşemde Sicilyalı Savunmasına karşı önerdiğim bir diğer varyant ise Kapalı Sicilyalı. Eğer rakibinizin ezbere bildiği teorik varyantları oynamak yerine gerçekten satranç oynayabileceğiniz ve genellikle şah kanadında yavaş ama güçlü bir saldırı konumu düzenleyebileceğiniz bir maç oynamak istiyorsanız, Kapalı Sicilyalı repertuarınızda bulunması gereken güçlü bir alternatif.
Aşağıdaki maçta güzel bir oyun çıkaran Micheal Adams, bize bu açılışın yaratabileceği tehlikeler hakkında güzel bir önfikir sunmuş oluyor.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Adams, Michael2680
Sax, Gyula2570
Bundesliga 979815.1
26 Nisan 1998Germany
Analiz : ChessBase
1.e41…c52.Nc3Beyaz, oyunu merkezden açmak üzerinden değil de öncelikle beyaz kareler üzerindeki hakimiyetini pekiştirip merkezi berkiterek daha sonra yavaş fakat etkili bir kanat saldırısı geliştirmek üzerine kuruyor. Siyah da siyah karelerin kontrolünü sağlayarak açılış süreci tamamlanmış oluyor.2…Nc63.g33…g64.Bg24…Bg75.d35…d66.Be3Daha önceden tercih edilen 6.f4 idi. 6.Be3 ise daha esnek. Çünkü bazı konumlarda Qd2, Bh6, h4, 0-0-0 gibi hamleler de devam etmek mümkün. Büyükusta Sax bu durumu bildiği için erken vezirkanadı karşı oyunuyla cevap veriyor, ancak bu sefer de beyaz 0-0 ile devam ederek bu konum için karakteristik yapıya ulaşılıyor.6…Rb87.Qd27…b58.Nge28…Nd49.O-O9…b410.Nd110…Qc7 ?!Açık Sicilyalı Savunmalarında Qc7 hamleleriyle c dikeyinden baskı önemlidir hatta Taimanov varyantında Qc7 hamlesi karakteristiktir, ancak c dikeyinden baskı olmadığı halde bir büyükusta dahi ezbere hamleler yapabiliyor. Sicilya Savunması oynayan oyunculara karşı Kapalı Sicilyalı oynarken dahi böyle hamleler (…a6, Qc7) mutlaka göreceğiz. İşte tam da bu yüzden Kapalı Sicilyalı gibi açılışları repertuarımızda bulundurmamız gerekiyor.11.Nc1 !Beyaz atların c1 ve d1 hanelerindeki konumu şimdilik kötü gözükse de taş değişmeden merkezi berkitip daha sonra şah kanadına aktararak yapacağı saldırıyı düşünüldüğünde çok mantıklı olduğu görülüyor. Özellikle oyunun devamını gördüğümüzde… Bir çoğumuzun normalde yapmayacağı ancak gördükten sonra cidden hayranlık uyandıran böyle hamleler iyi bir oyuncunun kalitesini gösteren hamleler oluyor.11…Nf612.c312…bxc313.bxc313…Nc614.Bh614…O-O15.Bxg715…Kxg716.Ne316…e516…Ba617.f417…Qb618.Rf218…e619.Nb319…Nd720.f520…Nce521.c4varyantı da başka bir maçta oynandı. Her ne kadar bilgisayar anlalizi konumu eşit gösterse de kapanmış merkez, bloke edilen vezir kanadı ve beyazın şah kanadında insiyatifi ele geçirme olasılığı beyazı bir adım önde tutuyor.17.f417…Ne718.Ne218…Bb719.g4 !Beyaz artık şah kanadı saldırısına başlıyor. Sessiz ve derinden ilerleyerek. Ayrıca bu hamle sayesinde siyahın ..d5 hamlesi engellenmiş oluyor ve e2’deki ata şah kanadı saldırısı için yer açılıyor.19…h620.h420…exf421.Rxf421…Neg822.Raf122…Qe723.Ng323…Bc824.Qf2Beyazın g2’deki fil hariç tüm taşları şah kanadında etkili olacak şekilde konumlandı. g2’deki filin de …d5 hamlesini engelleyerek görevini gerçekleştirdiğini unutmayalım.24…Be625.g525…hxg526.hxg526…Nh727.Nef5+ !!Bu kadar beyaz taş şah kanadına mevzilenmisken, böyle bir feda sadece iyi bir hamle değil belki de zorunluluktu.27…gxf527…Bxf528.exf528…Qxg529.Ne429…Qd830.f6+30…Kh831.Rh4 +−28.exf528…Qxg529.Ne429…Qd830.fxe630…fxe631.Qg3+Beyaz terk eder. 31… Kh8 hamlesine 32.Rf7 var.1–0
Bu ay Sicilyalı Savunmasına karşı Modern Grand Prix Atak sistemini önereceğim. Bu sistem 1.e4 c5 2.Ac3 Ac6 3.Fb5 ile başlıyor ve size Sicilyalı sistemlerine karşı esneklik sağlıyor. Şöyle ki 1.e4 c5 2.Ac3 e6‘ya karşı 3.Af3 ile açık sicilyalı konumlarına da girebilme şansı veriyor. 1.e4 c5 2.Ac3 d6‘dan sonra 3.Af3 ile najdorf, dragon varyantlarına da beyazla girebilirsiniz ya da 1.e4 c5 2.Ac3 d6 3.f4 ile Grand Prix Atak için Fc4 lü sisteme geçebilirsiniz ki normalde bu dizilime karsı siyahın en iyi cevabı …e6, …d5 ile ilerlemek olacaktı, ancak simdi …d6 sonrası siyah bir tempo kaybetmiş olur. Sveshnikov, Kalashnikov, Löwenthal ve Dört At Varyantı gibi tuzaklı ya da teorik olarak fazla üstünlük vermeyen varyantlardan kaçınmanızı da sağlayacaktır. Bu varyant ayrıca istatistiksel olarak da beyaza iyi. Şöyle ki 1.e4 c5 2.Ac3 Ac6 3.Fb5 sonrası eşit rating e sahip 2300 üstü oyuncularda beyazın %56 ile iyi bir istatistiği bulunmakta.
Bu ayki köşemde Modern Grand Prix atağı önerirken farklı birşey yapmam gerektiğini düşündüm. Sadece beyaz açısından estetik, güzel bir oyun paylaşmam yetmezdi, kendimden de birşeyler vermeliydim. Aşağıdaki oyunda kendisinden çok şeyler öğrendiğim ve çok kuvvetli bir oyuncu olan Serkan Köse ile maçım yer alıyor. Aramızda belirgin seviye farkı olmasına rağmen (ben o sırada 1960 elo civarındaydım, rakibimin elosu 2283 idi.) bu maçı güzel bir şekilde kazanmak beni çok mutlu etmişti.
Bu oyunu ve sistemi beğenirseniz size GM Gawain Jones‘un yazdığı ”Starting Out: The Grand Prix Attack” kitabını öneriyorum. Bu sistemle ilgili mükemmel bir kitap. Sade anlatım tarzıyla da öğretici ve eğlendirici.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Uğuray Başargan (1941)
Serkan Köse (2283)
Türkiye Klüpler Şampiyonası4
4 Temmuz 2009Konya
Analiz : Başargan,Uğuray
1.e4Rakibim normalde Fransız savunması oynar. Ancak kırış varyantı oynama ihtimalimi düşünerek Sicilyalı oynamaya karar verdi. Rakibimin iyi bildiği açık sicilyalı konumlarına girmek yerine masa başında ciddi sorunlar çıkartabileceğim Modern Grand Prix Atak çok yerinde bir tercih oldu.1…c52.Nc32…Nc63.Bb53…Nf6Rakibim şaşırdı ve teoridan hemen çıktı. 3…Nd4 ve 3…g6 ana alternatiflerdi.4.Bxc6 !Beyaz d3-e4-f4 ile piyon yapısını belirlemek istiyor. Bu sistemde b5’deki fili piyon yapısının dışına çıkarak değismek mantıklı, çünkü siyah her an …Nd4 oynarak piyon yapısının dışındaki file rahatsızlık verebilir. Kapalı konumda fil çifti eksikliğini beyaz şah kanadı saldırısı ile tolere edebilir.4…bxc65.d35…g66.f46…Bg77.Nf37…d68.O-O8…O-O9.Qe1Beyaz Qh4-f5-Bh6-Ng5 ile rakip şaha saldırmak istiyor. Sonrasında fxg6 ile f1’deki kale de oyuna girecek ve mat tehditleri ortaya çıkacak. Grand Prix Atakta bu plan genel plandır ancak konuma göre gerektiğinde vezir kanadında da oynamak gerekir.9…Rb810.Qh410…Qd711.h3…Qg4’ü önlüyor.11…Ba612.Rb112.f5çok erken olurdu. Bh6’dan önce b2 piyonunu korumak lazım.12…c4Rakibim planımı anladığı için merkezde karşı oyuna geçiyor ve oyun ilginç bir hal alıyor.13.d413…d514.e514…Ne415.Be3Merkez kapandı. Beyazın şimdi merkezde alan üstünlüğü var ve şah kanadında karşı oyun yaratmaya çalışacak. Bu arada a6’daki fil siyahın en kötü yerleşmiş taşı diyebiliriz. Beyaz şimdi 16.Nxe4 dxe4 17.Ng5 ile piyon kazanmayı tehdit ediyor.15…f616.Rfe1… a6’daki filin dolaylı tehditlerinden kurtulmak için.16…Nxc317.bxc317…Qc7 ?Bu hamle vezir kanadında …Qa5 ile karşı oyun sağlamaya yönelik ancak beyazın kozu daha kuvvetli.18.f5 !18…Rxb119.Rxb119…gxf5 ?19…g520.Bxg520…fxg521.Nxg521…h622.Ne622…Qc823.Nxf823…Qxf8sonrası beyaz piyonlar ve kale, a6 daki kötü fil nedeniyle fil çiftine rağmen beyaza üstünlük verir. 19…Bc8 daha mantıklı idi. Şimdi piyon fedasının kabulü sonrası beyaz güçlü bir insiyatif elde eder.20.Bh620…Bc821.Qg321…Rf722.Bf422…Qd723.Re1 !Rakibe …e6 sürdürmek için. Sonrasında …e5 karesi beyazın hafif aletleri için ileri karakol olacak.23…e624.exf624.Rb1 belki daha iyiydi.24…Rxf625.Ne525…Qb726.Kh2Bu hamle önce Bg5 ile kaleyi kovup, Bh6 sonrasında Rb1 olasılığını yaratan mükemmek bir bekleme hamlesi. Siyah vezir zayıf vezir kanadına saldırmaya yöneldiğinde kale b1’den oyuna girecek.26…Kh8 ?Siyah açmazdan kurtuluyor, ancak bu bekleme hamlesi sonrası beyazın insiyatifi çok kuvvetli.27.Qh428.Bg5 Rf8 29.Ng6+ tehdidiyle.27…Kg828.Re3 !Çalışmayan son taş da oyuna giriyor. 29.Rg3’den sonra Bg5, Bh6 tehditleri kuvvetli olacak.28…h629.Rg329…Kh730.Bg5 !30…f430…Rf831.Bxh631…Bxh632.Rg632…Qg733.Rxg7+33…Kxg7beyaza maddi üstünlükle beraber taş üstünlüğü de sağlamış olur. Rakibim konumu karıştırmaya çalışıyor.31.Bxf431.Bxf631…fxg3+32.Qxg3de beyaza güzel oyun sağlar. Ancak piyonu geri almak o zaman mantıksız gelmemişti. Yeniden Bg5 tehdidi var.31…Qe7Rakibim en azından kalite vererek saldırıyı durmak istiyor. Çünkü Ng4 ile h6 piyonu baskı tehditleri de mevcut.32.Bg532…Qf833.Bxf633…Qxf634.Qg4Tabi ki değişmemek lazım. Tüm taşlar çalışırken oyunsonuna girmek hata olurdu.34…c535.h4…Qg5’i engellemek için. Şimdi Rf3 tehdidi var.35…cxd436.cxd436…Kh8 ??37.Rf337…h538.Qxh5+38…Qh639.Nf7+1–0
Satrançta öyle konumlar vardır ki konumdaki küçük bir değişiklik çok farklı sonuçlara neden olabilir. Aşağıdaki maçta Harikrishna ‘Kelebek Etkisi’ filmine benzer bir tarzda konumda değişiklik yaparak bize mükemmel bir satranç şöleni sunuyor.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Harikrishna
Van Wely
17 Ocak 2013
Analiz : Basargan,Uguray
1.e41…c5Sicilyalı Savunması. Özellikle hırslı oyuncular tarafından siyahla tercih edilen bu savunma siyaha 2 merkez piyon üstünlüğü verir ve siyaha açık c dikeyi ile vezir kanadından karşı oyun sağlar. Beyaz ise merkez üstünlüğünü şah kanadına aktararak hücum yaratmaya çalışır. Konumun son derece keskin olduğu bu açılışta en ufak duraksama ya da dikkatsizliğin bedeli ağırdır ve hem saldırıyı hem de savunmayı ekonomik bir şekilde hesap edip ayakta kalabilmek için çelik gibi sinirlere sahip olmak gerekir.2.Nf32…e62…d6da önemli bir alternatif. Sicilyalı Savunması o kadar teorik bir açılıştır ki bazen sadece bir varyant için yazılmış bir sürü kitap vardır.3.d43…cxd44.Nxd44…a65.Be25…Nf66.Nc36…d67.O-O7…Be78.a48…Nc69.Be39…O-O10.f410…Qc7Oyunun geleceği bu konumla birlikte şekillenmeye başladı. Beyaz, siyahın vezir kanadı karşı oyununu b4 karesini verme pahasına a4… ile engelledi ve şah kanadına taşlarını konumlandırarak siyah şaha bir saldırı planlıyor. Siyah ise şah kanadında uygun bir setup kurarak vezir kanadı karşı oyunuyla insiyatifi ele geçirmeyi planlıyor.11.Kh1a7-g1 diagonalinden şah çekilmesine maruz kalmamak için. Bu hamle genelde tempo kaybı olarak görülse de gerekli olduğunu düşünüyorum. Çünkü bazı durumlarda vezirle şah çekerek b2 piyonunu alma ya da veziri c5 ya da b6 karesi üzerinden savunmaya yetiştirme olasılıklarını ortadan kaldırıyor.11…Re8Siyah …Bf8, …g6, …Bg7 ile şah kanadını savunmayı planlıyor. Genelde beyaz merkezdeki alan üstünlüğünü ya Qe1-g3 alet oyunu ya da g4-g5, f4-f5 sonrası taşlarını şah kanadına yönlendirerek saldırı planlayacak. Özellikle g5’ten sonra h7 piyonu saldırı altında kalacak. Siyah bu yüzden …Bf8, …g6, …Bg7 ve gerektiğinde …Nf8 (g5 Nd7 sonrası) ile şah kanadını korumayı ve sonrasında vezir kanadındaki karsı oyunuyla konuma hakim olmayı planlıyor.12.Bf312…Bd713.Nb312…Bd7 hamlesi ile siyah … Nd4 ve …Bc6 planlıyordu. Beyaz bu planı görüyor ve alan üstünlüğü gereği taş kırışmaktan kaçınıyor. Şimdi a5 tehdidi de var ki siyahın b6 hamlesi zorunlu. Bundan sonra şah kanadından beyazın oyununu izleyeceğiz.13…b614.g4 !Unutmayın! Satrançta alan üstünlüğüne sahip oyuncu saldırmak zorundadır.14…Bc815.g515…Nd716.Bg2Artık beyazın niyetini de anlamış bulunmaktayız. Qh5, Rf3-h3 gibi hamleleri tahmin etmek hiç zor değil.16…Bb717.Rf317…Bf818.Rh318…g619.Qe1Qh5… engellendiği için beyaz vezir h4 e gitmek istiyor.19…Bg7Qh4 hamlesine …Nf8 ile cevap vermek için. Bir diğer önerilen 19…Nb4 ile c2 piyonuna karsı saldırıydı. Yine de19…Nb420.Rc120…Bg721.Qh421…Nf822.Qf222…Nd723.Bd423…Bxd424.Nxd4ile siyah daha oynanılabilir bir konum elde ederdi.20.Qh420…Nf821.Qf221…Nd722.Rf1Dikkat ettiyseniz e1 deki beyaz vezirin h4-f2 manevraları sayesinde beyaz f dikeyinde kale vezir bataryası kurdu. Daha önce benzer konumlarda Qd2-f2 daha sonra Rf1 oynanıyordu ve siyah da bu maça göre bir tempo önde kalıyordu ve o tempoyu …Nb4 hamlesi ile kullanıp uygun zamanda (genelde d4 karesine at ya da fil geldiğinde) …e5 ile merkezi açarak -ki o zaman …d5 e oturan at siyahın beyaz fili tarafından değişilir- iyi karşı oyun sağlıyordu. Bu durumda ise siyah …Nb4 oynamadan …e5 süremez, sürse dahi şimdi fxe5 hamlesi f7 piyonunu direk tehdit eder. İşte bu maçtaki bu küçük fark beyazın oyunu yönlendirmesini sağlıyor. Küçük bir kanat çırpmanın nasıl büyük bir kasırga yarattığını ise birazdan göreceğiz.22…Nb423.Bd423…Bxd424.Nxd424…Nc625.f5 !25…Nce5Kötü bir zorunluluk. Siyah atları kırışıp baskıyı azaltmak isterdi ancak25…Nxd4hamlesine karşı26.fxe6 !hamlesi yüzünden siyah atları dahi kırışamıyor.26.Qh426…h526…Nf8e beyaz27.Nd1 !!ile Nd1-f2-g4 planlıyordu. …h5 hamlesi bir piyon fedasına olası mat atağını önlüyor. Beyaz piyonu alıp Kaleyi g3 gelerek saldırıyı sürdürebilirdi ancak Harikrishna riskli bir hamle oynayarak piyon feda ediyor. Oyun ilginç bir hal alıyor.27.Nde227…exf528.Nf4Beyaz 29. Nxh5 gxh5 30.Qxh5 tehdit ediyor. Ne yapmalı?28…Kg7 ?Siyah şansı kaçırıyor. Tek hamle 28…fxe4 idi.28…fxe429.Nxh529…gxh530.Qxh530…Kf831.g631…Re6varyantı sonrasında siyah üstün konuma geçer. Ancak ben eminim ki hiçbir oyuncu şah kanadında bu kadar baskı varken oyunun sıcaklığında bu varyantı görüp siyaha iyi olduğu kanaatini getiremezdi. Siyah 29.Nxh5 gxh5 30.Qxh5 e … Kh8 savunma hamlesini düşünerek tepki veriyor ve oyun boyunca elde ettiği tek şansı kaçırıyor.29.Ncd529…Bxd530.Nxd530…Qxc231.exf5Artık beyaz ın beyaz fili de dahil tüm taşlarının çalıştığını görüyoruz. Bundan sonrası sürpriz olmamalı.31…Rac832.Nf4f6… ve sonrasında Nxh5… tehdidiyle.32…Rh833.fxg633…fxg634.Ne6+34…Kg835.Bd535…Qd236.Qe436.Rd3veziri kazanırdı ancak beyaz daha fazlasını istiyor. Beyazın artık bir gözü g6 da.36…Rc137.Rf3Son hamleyle beraber artık tüm taşların çalıştığını görüyoruz.37…Kh7Ve beyaz oynar kazanır.38.Rf7+38…Nxf739.Qxg6+39…Kxg6 sonrası 40.Be4 mat var. Bu harika maç için harika bir son oldu gerçekten.1–0
Nimzo-Hint, turnuvalarda bir çok 1.d4 açan oyuncuyu tedirgin eden bir savunma ve bunda da Nimzo Hint’in esnek bir savunma olması ve birçok savunmaya göre siyahla daha fazla kazanç şansı sağlaması etkili faktörler. Satranç turnuvalarındaki maçları izlerken bir çok Türk oyuncunun 1.d4 Af6 2.c4 e6 dan sonra 3.Af3 hamlesiyle Nimzo-Hint’ten kaçındığını görmekteyim. Oysa Kramnik, Kasparov, Karpov ve Gurevich’in beyazla 3.Ac3 hamlesini tercih ettiğini gördüğümde ve maçlarını incelediğimde beyaza da iyi oyun verdiğini anlıyorum. Umarım bu yazı ve birazdan inceleyeceğimiz Kasparov-Timman Linares 1993 maçı 3. Af3 oynayan satranç oyuncularına yeni bir bakış açısı sunmuş olur.
Başlangıç konumu
8
7
6
5
4
3
2
1
a
b
c
d
e
f
g
h
Kasparov
Timman
Linares
1993
Analiz : Basargan,Uguray
1.d41…Nf62.c42…e63.Nc33…Bb4Siyah …Fb4 hamlesiyle beyaz kareler için mücadeleye devam ediyor ve gerektiğinde …d5 ile, gerektiğinde …d6,…e5 ile, gerektiğinde de …b6,…Fb7 ile merkez savasını sürdürmek istiyor. Bazı konumlarda ise …Fxc3 bxc3 sonrası olusan vezir kanadı zayıflıklarına yönelik plan da kuruluyor. Bu açıdan bakıldığında siyahın bir çok alternatifi var ve bu yüzden birçok iyi oyuncunun repertuarı arasında.4.Qc2Beyaz, vezir kanadındaki piyon yapısının bozulmasını istemiyor ve a3 ile fil çiftini almak istiyor. Tek dezavantaj gelisimde biraz geri kalınması. Ancak büyükustaların maçlarını incelediğimizde eğer Beyaz gelisimini tamamlayıp dengeyi sağlarsa oyunsonuna avantajlı giriyor ki bu, Gurevich gibi birçok pozisyonel oyuncunun ve oyunsonu iyi olan ustaların bu varyantı tercih etme nedenini gösteriyor.4…O-OSiyahın en esnek hamlesi. Merkez konumunu belli etmeden gelisime devam ediyor.5.a35…Bxc3+6.Qxc36…b6Siyah pozisyonel olarak beyaz kareler için mücadeleyi uzaktan sürdürüyor. Bence önemli bir alternatif …b5 idi. Kıvanç Haznedaroğlu gibi taktik anlayısı gelismis birçok büyükustanın maçlarını incelediğimizde bu varyantı oynadığını ve iyi sonuçlar aldığını görmekteyiz. Siyah gelisimde önde olması nedeniyle oyunu açmak ve beyaz karelerde üstünlüğü ele geçirmek istiyor ki 7.cb5 c6 dan sonra c dikeyinin de açılmasıyla iyi karsı oyun çıkaracağını ümit ediyor. Umarım baska bir kösede bu varyanttan da bahsederiz.7.Bg57…Bb78.f3Beyazın en popüler ve en hırslı hamlesi. Beyaz basitçe 9.e4 ile merkezi almak istiyor. Gelisimini tamamladıktan sonra hem merkezdeki üstünlüğü hem de fil çifti üstünlüğü ile iyi bir konum elde etmeyi düsünüyor.8…h6Siyah merkez mücadelesini …d5 ile devam ettirmek istiyor; çünkü …d6, …e5 fikri beyaz vezirin c3 te olması nedeniyle daha güç. Bu durumda siyah biliyor ki beyaz gelisimini tamamlarsa sahip olduğu merkez ve fil çifti üstünlüğü ile iyi konumda kalacak. Bu yüzden gerektiğinde …g5 oynayabilmek için simdiden beyaz fili tehdit ediyor.9.Bh49…d510.e310…Nbd7Bir diğer alternatif 10…Ke8 idi. Siyah 10…c5 in dc5 ile karsılanacağını bildiği için …Abd7 gelisimi sürdüren en mantıklı hamle.11.cxd5Beyaz Fd3, Ae2 ve 0-0 oynayarak gelisimini tamamlamak istiyor; ancak 11.Fd3 dxc4 12.Fxc4 Kc8 ve 13…c5 sonrası siyahın karsı oyunu hemen geliyor. Beyaz simdi oyunu açarak siyaha iki seçenek sundu. Siyah ya 11…Axd5 12.Fxd8 Axc3 13.Fh4 Ad5 14. Ff2 ile beyazın fil çiftine karsı oyunsonunda mücadele etmeye çalısacak ki böyle konumlar Gurevich gibi birçok oyunsonu üstadının beyazla tercih edeceği konumlardır. Timman burada Kasparov’a karsı diğer hamleyi seçiyor, ancak olaylar hiç de onun istediği gibi gitmiyor.11…exd512.Bd312…Re813.Ne213…c5Timman belki 11…exd5’in e dikeyinden iyi karsı oyun sağlayacağını düsündü; ancak 13.Ae2 sonrası beyazın 0-0 yapmasına bir hamle kaldı. Simdi 13…Kxe3 yanıtı 14.Fxf6! Axf6 15.Fh7+ den dolayı mümkün değil. Bu yüzden …c5 ve … Kc8 ile siyah oyunu açmak istiyor, ama gelisimini tamamlamak üzere olan Kasparov etkili hamleleriyle tüm karsıoyunu önlüyor.14.O-O14…Rc815.Qd215…Qe716.Bf2Beyaz gelisimini tamamladı ve taslarının uyum içinde yerlestiğini görüyoruz. Simdi …c4 hamlesi merkezdeki baskıyı azaltır ve beyaza e4 sürmesi planı ile merkezde ve sah kanadında karsı oyun sağlar. …cxd4’ten sonra ise beyaz isterse atla alarak …d5 izole piyonuna oynar, isterse exd4 kırarak siyahın beyaz filinin etkinliğini sınırlar ki her seferinde fil çifti avantajıyla beraber iyi oyun sağlar.16…Bc6Bu hamleyle siyahın iyi bir planı olmadığını ve taslarını daha uygun yerlere koyarak beyazı karsılamaya çalıstığını görüyoruz. Alternatifler:16…Nb817.Rfe117…cxd418.exd418…Ba619.Bf519…Rcd820.Nc320…Qf821.Bh4 ±16…cxd417.exd417…Ne4 ?!18.fxe418…dxe419.Bb519…e320.Bxe320…Qxe3+21.Qxe321…Rxe322.Bxd722…Rxe223.Bxc823…Rxg2+24.Kh124…Ba824…Be425.Rfe1 !24…Bd525.Rf5 !25.d5 !!25…Bxd526.Rfd126…Bf327.Rd327…Bc628.Rc328…Ba829.h4 ! +−17.Nc317…Nf818.Rfe118…Ne619.Bh4Beyaz, aletlerini daha iyi mevzilere konumlandırdı. Artık siyahın merkezde gerilimi sonlandırması beyazın iyi konumlanmıs tasları neticesinde uygun görünmüyor ve Kasparov merkez gerginliğini kendisine avantaj sağlayasıya kadar sürdürmeyi planlıyor. Yavas yavas beyazın gelisimde siyahı yakaladıgını ve hemen sonrasında baskıyı arttırdıgını görüyoruz. Siyah ise iyi bir plan bulamıyor ve beyazın hamlelerine göre cevap veriyor.19…Ng520.Bf520…Bd721.Bc221…Bc622.Rad122…Qe623.Qf2Beyaz ve siyahın tüm taslarını birbiriyle kıyaslayın. Artık sadece beyaza uygun zamanda oyunu açmak kalıyor.23…Rcd824.h3Beyazın tehdidi 25.Fxg5 hxg5 26.Vg3 ile piyonu kazanmak ki …g4 hamlesini engellemek için h3 oynuyor.24…Ngh725.dxc5Beyaz artık zamanında kapalı olmasını istediği merkezde de yarma hareketi yaparak üstünlüğünü arttırıyor.25…bxc526.e4 !26…dxe426…d427.e527…dxc328.Rxd828…Rxd829.exf6 +−27.Rxd827…Rxd828.Qxc5Beyaz oyunun geri kalanında açmaza aldığı e piyonu sayesinde üstünlüğünü maddi avantaja dönüstürüyor.28…Ng529.Bxg529…hxg530.Qxg530…Qc431.fxe431…Qd4+32.Qe332…Qxe3+33.Rxe333…Rd234.Re234…Rxe235.Nxe235…Nxe436.Bxe436…Bxe437.Kf2Beyaz oyunsonunda da agresif hareket etmek zorunda. Bu yüzden Kasparov vezir kanadında geçer piyon olusturmadan önce sah kanadında piyon yapısını da belirliyor ki her iki kanattaki tehditler oyunu kazandırsın. Bu açıdan bu oyunsonunu incelemek iki zayıflık prensibinin gerçeklestiğini görmek açısından cidden etkileyici…37…Kf838.g338…Ke739.Ke339…Bc640.h440…Bd741.Kf441…Kd642.g442…f643.h5Beyaz piyonların siyah fille aynı renge yerlestiğini görmek sasırtıcı. Ancak Kasparov atı f5 e yerlesmek istiyor ki g7 deki zayıflık siyah sahı sah kanadına baglayacak çünkü hafif tasların kırısımı beyazın vezir kanadında piyon üstünlüğü olması nedeniyle mümkün değildir.43…Ke744.Nd444…Kf745.b445…Ba446.Nf546…g647.Nd6+47…Kg748.Nc848…a649.Nd649…Bd1 ?Bu hamle mükemmel bir kombinezondan dolayı kaybediyor, ancak siyahın oyunu kurtarması mümkün değildi. Alternatifler:49…Kh650.Ne450…gxh551.gxh551…Kxh552.Nxf6+52…Kg653.Ke553…Kf754.Nd5 +−49…Bd750.Ne450…f551.Nc551…Bc852.h6+ !52…Kxh653.g5+53…Kg754.a4 +−49…Bc650.Ne450…g5+51.Kf351…Kh652.Ke352…f553.gxf553…Kxh554.Nd654…Kh655.Nf7+55…Kh556.Ne5 +−50.Ne8+50…Kf751.Nxf6 !!51…Kxf652.g5+52…Kf753.h6Beyaz atı feda ederek h6 da geçer piyon yarattı ve siyah sahı sah kanadında bağladı. Beyaz sah vezir kanadına giderek geçer piyon yaratacak, fili kazanacak ve sah kanadına giderek oyunu kazanacak. Tek kelimeyle mükemmel!!1–0